Γιάννης Στρούμπας: «Περίμετρος»
Ο ποιητής Γιάννης Στρούμπας –παράλληλα, φιλόλογος και κριτικός της λογοτεχνίας– καταθέτει ένα σύνολο ποιημάτων, ο πυρήνας του οποίου είναι η υπόγεια εξομολόγηση, το κάτω από την επιφάνεια της γης, το underground, ό,τι κινείται –από τα μέσα μαζικής μεταφοράς έως τις πιο εσωστρεφείς παλινωδίες– στο σκοτάδι, στο συμβολικό υποφωτισμένο και αχνό σημάδι της νυχτερινής ζωής, ακόμη και αν στο πραγματικό έδαφος και όχι στα έγκατα η μέρα μπορεί να είναι ηλιόλουστη και φωτεινή. Η ποίηση ως τέχνη παίρνει διάφορες μορφές, δεν είναι δεδομένη, αλλάζει από δημιουργό σε δημιουργό (εδώ θα έλεγα πως ο κάθε ποιητής κατασκευάζει το δικό του ποιητικό σύμπαν), στην ουσία, παρά τις όποιες κατηγοριοποιήσεις, δεν εξάγεται ακριβές συμπέρασμα, το αντίθετο, για να αφομοιώσουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ποιητικό αποτέλεσμα, χρειάζεται συστηματική, επίμονη, υπομονετική, σοβαρή και πάνω απ’ όλα εξειδικευμένη προσαρμογή, αλλάζοντας τις παραστάσεις που μας προσφέρονται, εξελίσσοντας τα νοήματα, ακροβατώντας με τα μηνύματα και, τέλος, οριοθετώντας ό,τι εκ των πραγμάτων δεν γνωρίζει όρια. Παρ’ όλα αυτά, δύο είναι οι μεγάλες κατηγορίες στις οποίες οι ποιητές έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους, δύο είναι τα κεφάλαια βάσει των οποίων μπορούμε σήμερα να προσεγγίσουμε την ποίηση, δύο είναι οι εμβληματικές (στην πάροδο των χρόνων) ποιητικές πτέρυγες που αναπτύχθηκαν (και που η μία υπήρξε σχεδόν συνέχεια της άλλης όταν τα πράγματα άλλαξαν, όταν η κοινωνική ζωή μετακόμισε σε πιο στενά πλαίσια ύπαρξης, όταν οι συνθήκες βάλτωσαν μέσα στην καθημερινότητα, συνάμα όμως ήταν και το τέλος της επικοινωνίας) και αυτές είναι αφενός η επαναστατική, η αγωνιστική, η ξεσηκωτική, εξωστρεφής εκδοχή της και αφετέρου η εσωστρεφής, η διακριτική, η χαλαρωτική, η λεπτή, η ιδανική μορφή της, η οποία και στηρίχθηκε σε ό,τι πιο ατομικό μπορεί κανείς να υποπτευθεί, σε ό,τι πιο προσωπικό βρίσκεται τόσο στο μυαλό όσο και στο σώμα του εκάστοτε τεχνίτη αυτού του είδους του γραπτού λόγου.
Ο ποιητής Γιάννης Στρούμπας ανήκει στη μερίδα εκείνη των δημιουργών που δεν έχουν στόχο να ανυψώσουν κανένα επαναστατικό φρόνημα (άλλωστε, όλοι οι ποιητές είναι αντιμέτωποι μόνο με το γραφείο τους και τη λευκή σελίδα), δεν έχει πρόθεση να πολεμήσει με τους στίχους του ορατούς και αόρατους εχθρούς, δεν έχει διάθεση να διχάσει με λαθεμένες κινήσεις πολιτικού χαρακτήρα, απεναντίας, βρίσκει τρόπο να ξεμοναχιάσει τον αναγνώστη, να του μιλήσει άφοβα για όσα τον αφορούν, να του πει όχι μόνο για τα τρένα που διέρχονται κάτω από τη γη αλλά και για τους μύχιους προβληματισμούς του (ακόμη και οι χούλιγκαν έχουν τη θέση τους στο βιβλίο), να θεωρήσει πως ο υπόγειος χώρος όπως και να τον δει κανείς έχει μεγαλύτερη αξία και σημασία στους τομείς μιας προσδοκίας και να περιλάβει στις εμπνεύσεις του όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων που συντελούνται στο σκοτάδι κύρια ως αρχική, αλλά και τελική ιδέα, ως πρώτιστη αλλά και συνολική ποιητική κατάθεση. Ο Γιάννης Στρούμπας δεν επιθυμεί να εντυπωσιάσει, να ξεχωρίσει ή να ανέλθει κλίμακες από πλαστικό, το αντίθετο, θέτει τα ποιήματά του στην κρίση μας με τρόπο θα έλεγε κανείς τουλάχιστον αποδραματοποιημένο. Ας δούμε το ποίημα «Εξαερισμός» (σελ. 28):
ΕΞΑΕΡΙΣΜΟΣ
λιγοστά στρωσίδια πάνω στη σχάρα
απ’ τα βάθη
θαλπωρή του εξαερισμού
από υπόγειες τριβές
απ’ τα ουράνια
θαλπωρή ψιλόβροχου
τσιτσιρίζει
στην πυρακτωμένη σχάρα
με τον σκύλο αγκαλιά
κι η γαλαρία εξαερίζεται
κι η πνοή εξαερώνεται
Ο Γιάννης Στρούμπας με τους στίχους του (και στη συνέχεια με τα ποιήματά του και στη συνέχεια με τη συλλογή ολάκερη) επιθυμεί να έρθει κοντά στον αναγνώστη και όχι να τον αποδιώξει, επιθυμεί την ταύτιση και όχι το κενό. Άρα, οι στίχοι του είναι απλοί και κατανοητοί, όπως ταιριάζει στην εσωτερικότητα του χρόνου μας, δεν χάνουν τη μαγεία τους πάνω σε αυτό που ο ποιητής επιθυμεί να διαχειριστεί, πάνω στον καμβά που περνάει το κέντημά του. Τα ποιήματα, άλλοτε ολιγόστιχα, άλλοτε αναλυτικά, προωθούν ό,τι συλλαμβάνει με τις αισθήσεις του, ό,τι μπορεί ακόμη και να τον ενοχλεί, ό,τι μπορεί ακόμη και να του προξενεί δυσφορία ή πάλι ό,τι τον εντυπωσιάζει, τον ευχαριστεί, του δίνει υλικό και παράλληλα γίνονται διαβάσεις για ό,τι συμβαίνει σήμερα, τώρα, τόσο επίκαιρα είναι, δεν χρειάζεται να ανατρέξει κανείς στο παρελθόν για να βρει παρόμοια ποιήματα – τόσο προσωπικά είναι, που αναιρούν κάθε ένδειξη υφαρπαγής και από τεχνικής άποψης αλλά και από άποψης μηνυμάτων από άλλες καταθέσεις ιδίου ύφους, είναι δηλαδή μια ολόκληρη και συνολική εκδοχή της προσωπικότητας ενός ανθρώπου, που μπορεί και χειρίζεται τον λόγο όπως ακριβώς οι σημαντικοί συνάδελφοί του. Βέβαια, θα πει κάποιος πως στην τέχνη παρθενογένεση δεν υπάρχει, όλοι οι ποιητές έχουν τις αφετηρίες τους, όλοι έχουν επηρεαστεί από προηγούμενους, σίγουρα ναι, ο Στρούμπας όμως αυτή την επήρεια την έχει αφομοιώσει, την έχει επεξεργαστεί, την έχει μετατρέψει σε ατομικό βίωμα, έτσι μπορεί και ζει ως ποιητής έστω και στο σκοτάδι. Ας δούμε τώρα το ποίημα «Ράγες»(σελ. 46):
Βρίσκει τρόπο να ξεμοναχιάσει τον αναγνώστη, να του μιλήσει άφοβα για όσα τον αφορούν.
ΡΑΓΕΣ
Στέκει πίσω απ’ τη γραμμή ασφαλείας
περιμένοντας τον συρμό
πρόσωπο οργωμένο
από βάσανα και χρόνια
μέτωπο υπερσιβηρικός
από ανατολή σε δύση
αναγγέλλεται ο συρμός
προσερχόμενος τελετουργικά
ένα βήμα μπρος
–λέω θα πέσει!–
τσακώνει την ανησυχία μου στον αέρα
και μου λέει με το βλέμμα της στο μέτωπο:
Παιδί μου,
εμένα οι ράγες τούτες
χρόνια τώρα σηκώνουν
βαγόνια προς στρατόπεδα συγκέντρωσης·
έναν απλό συρμό
θα φοβηθώ;
Θα ήθελα κλείνοντας να παραθέσω έναν στοχασμό, ο οποίος και με τυραννάει κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του παρόντος κειμένου, και αυτός έχει να κάνει με το γεγονός ότι ο ποιητής Γιάννης Στρούμπας δεν συνδιαλέγεται μόνο με το φανταστικό ή μόνο με το ρεαλιστικό, επιχειρεί μια μείξη των ερεθισμάτων του, ώστε να επιτυγχάνεται η ποιητική παραμυθολογία. Βέβαια, θα μου πει κάποιος πως αν συνέβαινε το ένα ή το άλλο, τότε τι είδους ποίηση θα είχαμε. Δεν είναι όμως τόσο απλή υπόθεση να κανοναρχήσεις τις ιδέες σου με τέτοιον τρόπο, ώστε το αληθινό να γίνεται απολύτως πιστευτό και παράλληλα το ψευδές να μην απορρίπτεται. Και όλα αυτά γίνονται σε μια ατμόσφαιρα, υπόγεια ή πάλι σε εντελώς ψυχαναγκαστικές ποιητικές καταθέσεις, η οποία άλλοτε συγκινεί και άλλοτε εντελώς αποστασιοποιημένη χρωματίζει το κάθε ποίημα, του δίνει ό,τι χρειάζεται για να υπάρξει, όχι μόνο για το σήμερα αλλά στο διηνεκές, του χαρίζει εικόνες άκρως συναρπαστικές. Όσο για το ύφος, αυτό έχει διάσπαρτο, δυνατό, υπόγειο, τρυφερό αλλά και σκληρό, πάντως υπολογίσιμο χώρο σε μια ποιητική πρακτική, η οποία γνωρίζει πολύ καλά πως η πρόθεσή της είναι να προβληματίσει θετικά και όχι να εντυπωσιάσει με αμφιλεγόμενα τερτίπια. Έτσι, και χωρίς υπερβολές, βρισκόμαστε μπροστά σε ένα ποιητικό βιβλίο, το οποίο προξενεί και με την ακρίβειά του αλλά και με τον μόχθο που καταναλώθηκε για να υπάρξει πάμπολλα συναισθήματα, ως επί το πλείστον σε επίπεδα οριακά και σε πλαίσια πλήρως αποδεκτά. Ας τελειώσουμε με το ποίημα «Συντεταγμένα» (σελ. 44):
ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΑ
Βλέμματα απλανή
Τυφλός προορισμός
Τόσα βέλη χλωμά
Συντεταγμένα
Με κατεύθυνση το Σύνταγμα
Ασύντακτη περίοδος
στην πιο άστοχη έκφραση
Αμήχανοι στρατιώτες
βουβοί εμπρός στον Άγνωστο
Δούρειος ίππος άλωσης
Χάλκινος λεηλασίας
Περίμετρος
Γιάννης Στρούμπας
Σμίλη
σ. 68
ISBN: 978-618-211-055-3
Τιμή: 12,00€
