Γιώτα Κοντογεωργοπούλου: «Σσαμπάτ»
Την ατμόσφαιρα της πόλης των Ιωαννίνων αξιοποιεί εξαιρετικά για να στήσει το αστυνομικό της μυθιστόρημα Σσαμπάτ, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Bell, η Γιώτα Κοντογεωργοπούλου. «Τα κύματα της λίμνης κατά τόπους περνάνε τα προστατευτικά κιγκλιδώματα και ραντίζουν το δρόμο. Το θηρίο βρυχάται και σείονται τα σωθικά του, έρχονται στην επιφάνεια τα μυστικά του πυθμένα, γράφουν στο μυαλό περίεργες λεζάντες». Ιδιαίτεροι χαρακτήρες, μικρά, στακάτα κεφάλαια και η διαρκής ομίχλη της πόλης συνηγορούν στο να συνθέσουν ένα μυθιστόρημα που κρατάει το ενδιαφέρον, ενώ οι ανατροπές διαδέχονται η μια την άλλη.
Οι ιστορίες ξεκινούν και καταλήγουν στο Υπόγειο, ένα βιβλιοπωλείο στο Κάστρο, με ιδιοκτήτρια μια όμορφη ανεξάρτητη γυναίκα, τη Στέλλα, που διοργανώνει εκδηλώσεις σε αυτό. Η παρέα συχνά περνάει στη συνέχεια στο απέναντι καφέ του Λάζαρου, για να συνεχίσει την κουβέντα με κρασί και μεζέδες, και οι ζωντανές περιγραφές κάνουν τον αναγνώστη να νιώθει μέλος της παρέας. «Η παρέα του Υπογείου ήταν απλωμένη στα τραπέζια του Λάζαρου εν ευθυμία από τη ροή του αλκοόλ και σε πλήρη ασυμφωνία με τα νοεμβριανά του καιρού. Ο Λάζαρος κερνούσε αφειδώς και η ζωή έμοιαζε να έχει λήξει τους λογαριασμούς της με την τρέλα της φθοράς που συνοδεύει κάθε της βήμα».
Λογοτεχνική η γραφή, σε ταξιδεύει σε ένα παραμύθι όπου οι δράκοι είναι περισσότεροι από ένας και το παρελθόν επηρεάζει το παρόν. «Ο περσινός Νοέμβρης έχει μια θλίψη στα μάτια και έτσι κοίταζε την πόλη, τους ανθρώπους και τους δρόμους που εκείνοι διάβαιναν. Την έχει τη θλίψη στο αίμα του ο τελευταίος του φθινοπώρου. Μήνας αναποφάσιστος, ενταγμένος σε ένα εποχικό σύμπλεγμα που δεν του ταιριάζει. Περισσότερο χειμώνα τον λες. Ιδίως αν τον συναντήσεις στα Γιάννενα και είναι περασμένες εννιά».
Κάθε χαρακτήρας που εμφανίζεται διαθέτει έντονα στοιχεία και η διαμόρφωσή του οφείλεται και σε γεγονότα του παρελθόντος, όπως ο Σωτήρης, καταδικασμένος από μικρός από τη μητέρα του και την κοινωνία επειδή του άρεσε να ντύνεται γυναικεία, ή ο Παντελής, ο γνωστός ως «Θεός». «Ο νους του ξέφυγε εντελώς. Συστηνόταν στους πάντες ως “Ο Θεός”, και μοίραζε ανάλογα με την περίπτωση κατάρες και συγχωροχάρτια... Κατά περιόδους από τα λεγόμενά του αναδύεται μια αιχμηρή σοφία, δείγμα των εύθραυστων συνόρων της τρέλας και της διάνοιας, αλλά τις περισσότερες φορές είναι καχύποπτος και νευρικός». Ο «Θεός» είναι αυτός που, ενώ σέρνεται ως ύποπτος δολοφονίας στο αστυνομικό τμήμα, θα υποστηρίξει ότι «ο Θεός όλα τα γνωρίζει» και ίσως να έχει δίκιο.
Η πρώτη δολοφονία είναι της Μαργαρίτας, ανεξιχνίαστη, κατά την αρχή του βιβλίου, όταν όμως θα έλθει η απαγωγή της Φραγκίσκης, τα ερωτήματα για τη δολοφονία της Μαργαρίτας θα αναδυθούν και πάλι. Βασικός ύποπτος υπήρξε ο άντρας της και το κίνητρο που του καταλογίστηκε η ζήλια. «Υπάρχει άραγε πιθανότητα να πετύχουν οι ελεύθερες σχέσεις;» αναρωτιέται μέσα από τη ζωή των ηρώων της η συγγραφέας, καθώς ζευγάρια συμφωνούν στην ελευθερία της σχέσης τους, κάτι όμως που δεν φαίνεται να λειτουργεί, καθώς η ζήλια είναι τελικά ένα πανίσχυρο συναίσθημα.
Ένα μυθιστόρημα με συνεχείς ανατροπές, που εμπεριέχει πολλές διαφορετικές ιστορίες σαν παραμύθια.
Ο Απόστολος Ίσκος είναι ο επικεφαλής αστυνομικός της έρευνας, ένας μοναχικός άντρας που από την αρχή φαίνεται ότι βιώνει μια απώλεια, με μόνη συντροφιά το σκυλί του, σύντροφο που του άφησε μια γυναίκα που δεν βρίσκεται πια στη ζωή του. Ένας άντρας που δεν φαίνεται να έχει στερεότυπα, όπως ο συνάδελφός του, που θεωρεί ύποπτους όσους διαφέρουν από τους «κανονικούς» και έχει ροπή στις εμμονές. Μια από τις εμμονές του ότι το έγκλημα πρέπει να ακολουθεί η τιμωρία και γι’ αυτό δεν μπορεί να κοιμηθεί τα βράδια, καθώς η δολοφονία της Μαργαρίτας παραμένει ανεξιχνίαστη.
Αφορμή για το δέσιμο τριών από τις ηρωίδες είναι το «Σσαμπάτ», ένα ιερό για τους Εβραίους ύφασμα, που κρύβει τις αναμνήσεις, τα όνειρα, τη ζωή δύο νεαρών γυναικών κατά την περίοδο της δίωξης των Εβραίων στη γερμανική Κατοχή. Η Στέλλα από το βιβλιοπωλείο δεν θα ανακαλύψει θησαυρό μέσα στο ύφασμα, που ήταν θαμμένο στον κήπο της. Θα ανακαλύψει το ημερολόγιο της γιαγιάς της Εσθήρ, μιας γυναίκας που της απαγόρευσαν να ζωγραφίζει, μιας γυναίκας που προσπαθεί να κρατήσει με λέξεις τις εικόνες. Οι λέξεις αυτές θα φτάσουν στα χέρια μιας σύγχρονης ζωγράφου, που νιώθει ότι όλα τής επιτρέπονται στη ζωή, μέχρι να διαπιστώσει κι αυτή ότι υπάρχουν όρια. Το τέλος και των δύο θα είναι βίαιο, ενώ οι ιδέες που οδήγησαν στην Κατοχή φαίνεται ότι δεν πέθαναν και πάντα βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για να επανεμφανιστούν.
Η συγγραφέας αναμειγνύει με άνεση παλιές και νέες ιστορίες, όπου το τέλος όλων συγκλίνει στα Γιάννενα μετά την απαγωγή της Φραγκίσκης. Εκεί θα βρεθεί η μητέρα της, που παραμένει καλλονή, κυνηγημένη κι αυτή από τους δικούς της δαίμονες που σχετίζονται με μια δολοφονία στη Σύρο. Την απαγωγή θα ακολουθήσει μια δολοφονία και η αστυνομία αδυνατεί με τα στοιχεία που συγκεντρώνει να οδηγηθεί στο συμπέρασμα αν τα δύο περιστατικά συνδέονται ή όχι μεταξύ τους και κατά πόσο συνδέονται με τη δολοφονία που έχει προηγηθεί. Η πληθώρα των αντιφατικών στοιχείων που εμφανίζονται οδηγούν την αστυνομία κάθε φορά προς διαφορετική κατεύθυνση, ενώ η λύση φαντάζει όλο και πιο απόμακρη.
Αυτοί που δείχνουν οι πιο παράξενοι από τους ήρωες ίσως είναι τελικά οι μόνοι που είναι αυτό που φαίνονται, ενώ ο καθένας από τους υπόλοιπους κρύβει τα δικά του μυστικά. «Η Πέτρα τώρα βαδίζει και πάλι στο χιόνι, προσπαθώντας να χωρέσει στο μυαλό της τη νέα εικόνα των αγνώστων που είχε δίπλα της τόσο καιρό, ανθρώπων που μεταμορφώνονται σε κάτι άλλο, κάτι που μπορεί να είναι ο πραγματικός εαυτός τους, αυτός που έκρυβαν και πλέον βγαίνει στο φως και διεκδικεί δικαίωση για την καταπίεση που υπέστη».
Δύσκολο να ξεχωρίσεις τους κεντρικούς από τους δευτερεύοντες ήρωες, αφού ο καθένας παίζει καίριο ρόλο στην εξέλιξη, καθώς τα μυστήρια γίνεται φανερό ότι είναι παραπάνω από ένα. Η Γιώτα Κοντογεωργοπούλου αξιοποιεί πολλές διαφορετικές προσωπικότητες και στοιχεία που συνθέτουν ένα αστυνομικό μυθιστόρημα, με την εκδίκηση ως κίνητρο να κυριαρχεί και την προδοσία να έρχεται από εκεί που δεν το περιμένεις. Τίποτα δεν εμφανίζεται τυχαία στο μυθιστόρημα, όλα έρχεται η στιγμή που βρίσκουν τη θέση τους στην εξέλιξη της ιστορίας.
Το φως θα έρθει στο τέλος μαζί με τη δικαίωση για τους ήρωες. Πολλά τα θέματα που καταφέρνει να χειριστεί η συγγραφέας, μέσα από τις ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες προσωπικότητες των ηρώων της, σε ένα μυθιστόρημα με συνεχείς ανατροπές, που εμπεριέχει πολλές διαφορετικές ιστορίες σαν παραμύθια.
Σσαμπάτ
Γιώτα Κοντογεωργοπούλου
Bell
536 σελ.
ISBN 978-960-620-949-9
Τιμή €18,80
